Przez ponad tysiąc lat toczyła się zawzięta walka pomiędzy twórcami szyfrów i tymi, którzy próbowali je rozwiązać. Prawie dwa miesiące temu opublikowaliśmy artykuł traktujący głównie o szyfrach, które zostały złamane (zobacz: Szyfry, skarby i starożytne cywilizacje). Jednak istnieją tak dobrze zakamuflowane wiadomości, które po dekadach (a nawet wiekach) kryptoanalizowania wciąż nie zostały odczytane. Niżej przedstawiamy zestawienie subiektywnie wybranych ośmiu najbardziej enigmatycznych szyfrów.

1. Pismo linearne A – Starożytna Kreta, XVIII wiek p.n.e.

Pismo linearne A jest jednym z 25 systemów piśmienniczych, które, w przeciwieństwie do np. hieroglifów, nie zostały rozszyfrowane do dzisiaj.

Gliniane tabliczki wykopane przez archeologów na greckiej wyspie Krecie wywodzą się prawdopodobnie z kultury minojskiej, która jest źródłem greckiej legendy o Tezeuszu i Minotaurze.

Pismo linearne A.
Źródło grafiki: en.wikipedia.org.

Znaki na jednej z tablic (datowanej na lata od 1450 do 1375 p.n.e.) są znane jako pismo linearne B, którego sposób odczytania został opublikowany w 1953 roku. Niestety nigdy nie udało się odgadnąć szyfru ze starszych tablic glinianych (datowanych na lata od 1750 do 1450 p.n.e.).

Wiadomo, że to co nazywamy pismem linearnym A, jest bezpośrednim poprzednikiem pisma linearnego B, jednak zrozumienie tego drugiego nie pomaga w żaden sposób.

Gliniana tabliczka z pismem linearnym A.
Źródło grafiki: ancient-greece.org.

2. Manuskrypt Voynicha – XV wiek, Włochy

Kupiony w 1912 roku przez sprzedawcę książek Wilfrida Voynicha, 240-stronicowy rękopis został nazwany jednym z najbardziej tajemniczych manuskryptów świata.

Manuskrypt Voynicha.
Źródło grafiki: en.wikipedia.org.

Zawiera w sobie sześć odmiennych sekcji. Każda z nich to nierozszyfrowalny tekst, obok którego znajdują się ilustracje astronomiczne, biologiczne, kosmologiczne i farmaceutyczne.

W tekście użyto ponad 170 tysięcy symboli. Naukowcy wskazują na statystyczne właściwości podobne do języków naturalnych. Podczas dalszych analiz statystycznych można dojść do wniosku, że manuskrypt to zwykłe oszustwo, ale panuje ogólne przekonanie, że jest on zbyt złożony więc w tym przypadku jest prawdziwy.

Manuskrypt Voynicha na przestrzeni lat przyciągnął uwagę wielu chętnych złamania szyfru, między innymi znanego kryptoanalityka wojskowego Williama Friedmana.

3.    Beale Papers – 1885, Virginia, USA

Legenda mówi o trzech szyfrach opublikowanych w stworzonym przez anonimowego autora pamflecie z 1885 roku. Szyfry rzekomo zawierają informacje o miejscu ukrycia skarbu odkrytego przez Thomasa J. Beale’a i zakopanego gdzieś w Virginii w latach dwudziestych XIX wieku.

Druga z trzech zaszyfrowanych informacji.
Źródło grafiki: en.wikipedia.org.

Autor przytacza historię odkrycia złota i tego w jaki sposób trzy zaszyfrowane wiadomości znalazły się w jego posiadaniu. Dodatkowo mają znajdować się tam informacje, jak została rozwiązany drugi szyfr. Beale pokazał, że był to szyfr książkowy, w którym kluczem do rozwiązania jest Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych. W wiadomość znajdowała się informacja o zawartości skarbu (wartego około 20 milionów dolarów).

Poszukiwacze skarbów powinni wziąć pod uwagę wyniki analizy pamfletu sugerujące, iż samo dzieło oraz szyfry zostały napisane przez jedną osobę, przez co wiele osób twierdzi, że cała zagadka jest po prostu oszustwem.

4.     Dorabella – 1897, Wolverhampton, Wielka Brytania

Edward Elgar wysłał list do bliskiej przyjaciółki nazywającej się Dora Penny (nazywana też Dorabellą). Wiadomość zawierała 87 znaków.

Wiadomość dla Dorabelli.
Źródło grafiki: en.wikipedia.org.

Dorabella nigdy nie była w stanie zrozumieć treści sama i mimo kilku propozycji rozwiązania szyfru, wciąż nie ma uniwersalnej i zaakceptowanej wersji. Takie same znaki zostały znalezione w programie Elgarowego koncertu Liszta z 1886 roku („Liszt fragment”), które podpowiadają muzyczne rozwiązanie. Notatnik z 1920 roku pisany przez Edwarda zawiera te symbole i ćwiczenia szyfrowania. Inne znaki znalezione na tych stronach mogą zawierać klucz do rozszyfrowania zagadki.

5. Szyfr D’Agapeyeff – 1939, Oxford, Wielka Brytania

Jest pewnego rodzaju tradycją, że książki o tematyce kryptologii zawierają szyfr zostawiony jako wyzwanie dla czytelników. Zadanie opublikowane w książce D’Agapyeff “Kody i Szyfry” do dziś pozostaje nierozwiązane.

Jeśli zignorować ostatnie trzy zera, to wiadomość zbudowana jest ze 196 (14²) dwucyfrowych par. Pierwsza cyfra jest jedną ze zbioru {6,7,8,9,0} i druga zaczyna się jedną z {1,2,3,4,5}. To pozwala na zaszyfrowanie 25 liter (matryca 5×5) i powinno być stosunkowo łatwe do złamania.

Szyfr D’Agapeyeffa.
Źródło screenu: en.wikipedia.org.

Autor książki powiedział później, że zapomniał w jaki sposób zaszyfrował swoją wiadomość, więc zagadka została usunięta z kolejnych edycji książki. Jest bardzo prawdopodobne, że wiadomość nigdy nie została rozszyfrowana z powodu błędów podczas procesu jej tworzenia.

6. Szyfry Blitz – II Wojna Światowa, Londyn, Wielka Brytania

Wszystkie z omawianych szyfrów są dobrze udokumentowane i były analizowane przez wiele lat. W przeciwieństwie do tego – jak na razie mało wiemy na temat szyfrów nazwanych “Blitz” odkrytych podczas drugiej wojny światowej w zbombardowanej piwnicy we wschodnim Londynie. Zostały one opublikowane całkiem niedawno.

Jedna z kart szyfru Blitz.
Źródło grafiki: ciphermysteries.com.

Zdjęcia ukazują kilka ze stron znalezionych w drewnianym pudełku ukrytym w ścianie piwnicy. Zawierają one 50 różnych znaków. Pochodzenie tych zaszyfrowanych dokumentów nie jest znane. Niektórych spekulują, że mogą to być osiemnastowieczne szyfry wolnomularskie. Więcej informacji i analiz jest potrzebne, aby móc ocenić pochodzenie i prawdziwość tych szyfrów.

7. Gołąb D-Day – 6 czerwca, 1944, Francja

W ostatni listopad w kominie w Surrey (Wielka Brytania) zostały odkryte pozostałości gołębia pocztowego. Gołąb przesyłał zaszyfrowaną wiadomość.

Wiadomość znaleziona przy szczątkach gołębia.
Źródło grafiki: news.discovery.com.

Wiadomość zaadresowana do „X02” z „W Stot Sjt”. Zawiera 27 pięcioliterowych grup oraz jeden z dwóch duplikatów informacji wysłanych z Francji okupowanej przez nazistów podczas lądowań D-Day.

Najbardziej prawdopodobne jest, że szyfr opiera się na książce kodowej, gdzie każda grupa liter ma swoje znaczenie. Dodatkowo możliwe, że wiadomość została podwójnie zakodowana (szyfr szyfru) za pomocą szyfru z kluczem jednorazowym (teoretycznie nierozwiązywalny).

To oznacza, że bez autentycznego materiału kryptograficznego użytego w tamtym czasie jest niemożliwe sprawdzenie zaproponowanego rozszyfrowania.

W oficjalnym stanowisku GCHQ (Centrala Łączności Rządowej) przekazuje: Setki z proponowanych rozwiązań były dokładnie przebadane przez naszych ekspertów w GCHQ. Jak dotąd żaden nie udowodnił ich wiarygodności.

8. Notatki Ricky’ego McCormicka – 1999, Missouri, USA

W poprzednim artykule przytaczaliśmy historię Zodiaca. Tym razem znów mamy do czynienia z przypadkiem szyfru, którego rozwiązanie mogłoby doprowadzić do identyfikacji mordercy. W czerwcu 1999 roku na polu uprawnym w Missouri zostało odkryte ciało 41-letniego Ricky’ego McCormicka. Dwanaście lat później światło dzienne ujrzała informacja, że w kieszeniach jego ubrania znaleziono także dwie zaszyfrowane wiadomości.

Notatka McCormicka.
Źródło grafiki: en.wikipedia.org.

FBI uznało sprawę za zabójstwo, ale morderca McCormicka nigdy nie został złapany, a notatki nie zostały odszyfrowane. Nikt z rodziny Ricky’ego nie wie, jak przeczytać jego notatki. Jeden z pracowników FBI, zajmujący się kryptografią, Dan Olson powiedział: Jesteśmy naprawdę dobrzy w tym co robimy, ale do tego problemu potrzebujemy pomocy.

Ktokolwiek, kto posiada informacje jak rozszyfrować wiadomości powinien skontaktować się bezpośrednio z FBI.

Zagadek jak tych wyżej w naszym życiu jest znacznie więcej. Wybrane przykłady to tylko czubek góry lodowej. Oczywiste, że wiele z podobnych szyfrów może być zwykłym oszustwem. Jednak niektóre z nich mogą zawierać znaczące informacje, pomocne w różnych śledztwach czy rozumieniu historii oraz starożytnych kultur. Kto wie, może wśród naszych czytelników znajdzie się ktoś, kto rozwiąże jakiś szyfr?

•